Herşeyi sınıflandırmak ve belirli bir kategori altına almak insanoğlunun alışkanlıkları içinde belkide en önemlilerinden. Bu alışkanlık, bulmayı, düşünmeyi, anlamayı ve yönetmeyi kolaylaştırıyor. İK profesyonellerinin yıllardır içinde olduğu İşgücünü bugün alışık olduğumuzun dışında bir kategorizasyon ile inceleyelim. İşgücü kategorizasyonu alanında, yaka renkleri kavramı yıllar içinde gelişti ve bireylerin profesyonel ortamda oynadıkları çeşitli rollerin daha net bir şekilde anlaşılmasını sağladı. Bu gelişimin bir tarafı tarihsel olarak kıyafetlerin seçimlerinden kaynaklanırken, diğer her bir literatür değişikliği ya da eki kendine özgü özelliklerini ve önemini taşıyan bir dizi mesleği kapsayacak gözlemlerle genişledi. Anlayacağınız sadece beyaz ve mavi yaka olarak adlandırdığımız işgücü sınıflandırması, çok daha geniş bir yelpazede günümüze gelene kadar oldukça farklı renkleri kategorizasyon içine dahil etti. İK uzmanları için kritik olan yönetim detayları için, farklı işgüçlerini anlamak, bu çalışanların yönetimsel inceliklerinde gezinirken, yaka renklerinin kapsamlı bir şekilde anlaşılması neredeyse İnsan Kaynakları uzmanlığının şartı haline geldi. Bu farkları anlamak yetenek havuzunuzdaki  jenerasyonları anlamak kadar önemli ve hatta yol gösterici. Bu kategorizasyonlar bazen farklı yorumlanmış ve farklı tanımlanmış olsa da size en bilinenlerini ve en çok rastlayacaklarınızı tanımlayacağız.

Beyaz Yakalı: Maaşlı Profesyoneller ve Yönetim

Amerikalı yazar Upton Sinclair tarafından icat edildi. 1930’larda “beyaz yakalı işçi” terimi, büro, idari ve yönetimsel işlevlerle uğraşan maaşlı profesyonelleri ifade ediyordu. Bu yakıştırma aynı zamanda 20. yüzyılın başlarından ortalarına kadar ofis çalışanları tarafından giyilen modaya uygun beyaz yakalı gömleklerden kaynaklandı. Bugün, beyaz yakalı işçiler bilgiye dayalı endüstrilerle eş anlamlıdır ve İK uzmanları genellikle kendilerini bu grubun çeşitli ihtiyaç ve beklentilerini yönetirken bulurlar.

Mavi Yakalı: El Emeği ve İşçi Sınıfı

İlk olarak 1924’te kullanılan “mavi yakalı işçi” terimi, işçi sınıfında el emeği ile uğraşan, saatlik olarak veya parça ücret sistemleri aracılığıyla ödeme alan bireyleri belirtiyor. Tarihsel olarak, mavi yakalı işçiler, genellikle mavi tonlarında, sağlam, pratik giysileriyle tanımlandılar. Mavi yakalı çalışanlarla ilgilenen İK profesyonelleri, fiziksel emek, işyeri güvenliği ve iş tatmini ile ilgili benzersiz zorlukları ele almak ve hatta buradaki psikolojinin detayına hakim olmak zorundadır.

Siyah Yakalı: İnsan Kaynakları Departmanında Çalışanlar

Siyah yakalı işçiler, kraldan çok kralcı insan kaynakları uzmanlarını temsil eder. Patrona yaranabilmek için, herşeyi yapabilen işleri çok çok zor olan bir emekçi grubumuzdur. Bütçenin altında personel almakla öğünen, adaylara çöp kadar değer vermeyen bir mesleği yapmak gerçekten çok zordur. Aralarında profosyonel, insani değerleri baş tacı yapmış, patronlara olması gerektiği gibi davrananları tenzih ederim.

Pembe Yaka: Hizmet Sektörü Profesyonelleri

1970’lerin sonlarından itibaren, “pembe yakalı işçi” terimi başlangıçta ağırlıklı olarak hizmet sektöründe kadınların sahip olduğu işleri tanımladı. Zamanla, garsonlar, perakende çalışanları ve satış görevlileri dahil hizmetle ilgili tüm pozisyonları kapsayacak şekilde gelişti. İK uzmanları, müşteri etkileşimleri, iş tatmini ve iş-yaşam dengesi ile ilgili konuları ele alarak hizmet odaklı rollerde oynayan belirli dinamikleri özellikle tanımalıdır. Burada çoğu zaman perakende sektöründe duyduğumuz yüksek “turnover” oranları tam da buradaki çalışanların anlaşılamamasından kaynaklanır.

Kırmızı Yakalı: Devlet Çalışanları (Maliye ve Bütçe Konuları Ağırlıklı)

Kırmızı yakalı işçiler ya da çalışanlar, genellikle bütçelemenin mali yönüyle ilişkilendirilen çeşitli türlerdeki devlet çalışanlarını kapsar. Terimin kökeni, kırmızı mürekkep bütçelemesinden alınan tazminat/ödenek hesaplamaları ile bağlantılıdır. Çin’de bu kategorizasyon özel şirketler içindeki Komünist Parti yetkililerine atıfta bulunmak için kullanılır. Devlet çalışanlarını yönetmek, bürokratik süreçlerde, bütçe kısıtlamalarında ve kamu hizmetiyle ilgili benzersiz zorluklarda tecrübe gerektirir.

Yeni Yaka: Teknik ve Soft Skills Geliştirme Odaklı Çalışanlar

Yeni yaka çalışanları, geleneksel dereceleri atlayarak geleneksel olmayan eğitim yollarıyla teknik ve yumuşak beceriler (soft skills) geliştirmeye odaklanır. Bu kategori dinamiktir ve alternatif öğrenme yöntemleri ile edinilen farklı beceri setlerine sahip bireyleri kapsar. İK uzmanları, pratik becerilere ve yeniliğe değer veren bir ortamı teşvik ederek geleneksel olmayan eğitim yollarını tanımalı ve desteklemelidir.

Yakasız: Sanatçılar, Özgür Ruhlar ve Tutku Odaklı Bireyler

Hiçbir yakası  olmayan çalışanlar ya da  yakasız işçiler genellikle finansal kazanç yerine kişisel gelişime ve tutkuya öncelik veren sanatçılar ve özgür ruhlardır. Terim, Survivor: Worlds Apart gibi gerçeklik oyun şovlarında kullanılmasıyla popülerlik kazanmış durumda. Yakasız çalışanları yönetmek, destekleyici ve ilham verici bir işyeri kültürünü vurgulayarak, çalışmalarını yönlendiren yaratıcılığı ve tutkuyu anlamayı ve bunlardan yararlanmayı içermek zorundadır.

Turuncu Yakalı: Hapishane İşçileri

Turuncu yakalı işçiler, mahkumlar tarafından giyilen kendine özgü turuncu tulumlarla tanınan, ıslah tesislerinde emek veren bireylerdir. Örneğin Çin’in özellikle özellikle uluslararası rekabette avantaj sağlamak için çalıştırdığı hapishane işçileri bu tanıma girmektedir. Bu tip uygulamalar bazen insanlık dışı pratikleri kolaylıkla beraberinde getirmektedir. Birçok filmde tarih boyunca mahkumların işçi olarak ne kadar ağır koşullarda çalıştırıldığını gördük. Günümüzde yine benzer koşulların olduğu söyleniyor ama bu alanda çalışan yani ıslah ortamlarındaki insan kaynakları uzmanlarının, rehabilitasyon, güvenlik ve işgücünün yeniden entegrasyonu ile ilgili benzersiz zorlukları ele alması gerektiği zorunludur.

Yeşil Yaka: Çevre Meslekleri

Yeşil yakalı işçiler geleneksel olarak askeri personele atıfta bulunur, ancak terim çevre ve yenilenebilir enerji mesleklerinde çalışan bireyleri içerecek şekilde genişlemiştir. Yeşil yakalı çalışanları yönetmek, fiziksel talepler, disiplin ve sürdürülebilirliğe bağlılık dahil olmak üzere çevresel sorumluluklarla ilgili hususları içerir.

Kahverengi Yakalı: Askeri Personel

Kahverengi yakalı işçiler, silahlı kuvvetlerin çeşitli kollarında görev yapan kişileri kapsayan askeri personeli tanımlamak için geliştirilmiştir. “Personel Dairesi / Başkanlığı” mantığında çalışan birimlerin kendi askeri kuralları çerçevesinde başka bir bakış açısını zaman içinde geliştirdiğini görüyoruz. Özellikle paralı askerlik / askerlik mesleği zorunlu askerlik hizmetlerinin yerini almaya devam ettikçe bu alanın İK uzmanlarının yetenek setlerinin farklı olması gerektiği bariz şekilde netleşiyor. Askeri ortamlardaki insan kaynakları, tayinler, görev yeri geçişleri, extrem koşullardaki çalışanın fiziki sağlığı, hayati risk hesaplamaları, kriz yönetimi ve zihinsel sağlık desteği dahil olmak üzere askerlik hizmetiyle ilgili benzersiz zorlukların ele alınmasını içerir hale gelecektir.

Açık Yaka: Uzak Çalışanlar ve Serbest Çalışanlar

Açık yakalı işçiler, genellikle internet üzerinden evden çalışan ve genellikle serbest çalışanları içeriyor. Yani hibrit düzenin yeni dönem çalışanları gibi düşünebilirsiniz. Açık yakalı çalışanları etkin bir şekilde yönetmek, uzaktan ekip işbirliği, iletişim araçları ve merkezi olmayan bir işgücünün benzersiz zorluklarını ele almak için stratejiler gerektiriyor.

Gri Yakalı: Mavi ve Beyaz Yakalı Unsurları İçeren Çeşitli işgücü

Gri yakalı işçiler kesinlikle mavi veya beyaz yakalı olarak sınıflandırılmaz; Bu terim bazen emeklilik yaşının ötesinde çalışan yaşlı bireyleri ve hem mavi hem de beyaz yakalı rollerin yönlerini harmanlayan meslekleri ifade eder. Gri yakalı bir iş gücünü yönetmek, çeşitli kariyer deneyimleri ve beceri setlerine sahip bireylerin çeşitli ihtiyaçlarını anlamayı içerir.

Altın Yaka: Genç Düşük Ücretli işgücü veya Yüksek Vasıflı Profesyoneller

Altın yakalı çalışanlar, doktor, avukat, mühendis, pilot ve bilim adamı gibi yüksek talep gören alanlarda, profesyonelleşme yolunda kendine yatırım yapan genç, düşük ücretli işçileri ifade etmek için kullanılıyor. Altın yakalı çalışanların benzersiz ihtiyaçlarını karşılamak için İK stratejilerinin uygulanması, kariyer gelişimi için desteğin dengelenmesini, adil tazminatı ve kapsayıcı bir işyeri kültürü yaratmak İK fonksiyon setinize eklenmesi gereken özellikler.

Bunlara birkaç tane daha renk eklenebilir ama temel olanların listesini verdik diye görebiliriz. İK uzmanları, farklı bir işgücünü yönetmenin karmaşıklıklarında gezinirken, yaka renklerinin nüanslarını anlamak gözden kaçmaması gereken bir detay. Bu sınıflandırmaların tarihsel köklerini ve gelişen anlamlarını kabul etmek, İK profesyonellerinin her bir yaka tipinin özel ihtiyaçları ve dinamikleriyle rezonansa giren stratejileri uyarlamasını sağlayarak uyumlu ve üretken bir işyeri ortamını teşvik etmesini sağlar. İşletmenizde verimliliği artırmak her zaman söylediğimiz gibi insandan geçiyor. İnsanı ve yapılan işin doğasını doğru anladığınızda yöntemlerinizi belirlemek ve çalışanlarınıza yön vermek daha rahat gerçekleşiyor. Bunlar nasıl olacak? diyenler bizimle rahatlıkla iletişime geçebilir.

---

Kemal LOKMAN