Bilindiği üzere Türkiye Muhasebe Standartları (TMS, IAS) 01.01.2013 tarihinden itibaren işletmeler tarafından uygulanmaya başlayacaktır. TMS kapsamında hazırlanması gereken finansal tablolar aşağıdaki gibidir;

· Finansal Durum Tablosu ( Bilanço)

· Kapsamlı Gelir Tablosu ( Gelir Tablosu)

· Nakit Akış Tablosu

· Özkaynak Değişim Tablosu

Nakit Akış Tablosu’nun hazırlanması ve sunumuna ilişkin ilkeleri açıklamaktadır.

• TANIMLAR

Nakit: İşletmedeki nakit ve vadesiz mevduatı,

Nakit Benzeri: Tutarı belirli bir nakde kolayca çevrilebilen kısa vadeli ve yüksek likiditeye sahip ve değerindeki değişim riski önemsiz olan yatırımları,

Nakit akışları: Nakit ve nakit benzerlerinin giriş ve çıkışlarını,

İşletme faaliyetleri: Bir işletmenin ana gelir getirici faaliyetleri ile yatırım ve finansman faaliyeti olmayan diğer faaliyetleri,

Yatırım faaliyetleri: Uzun vadeli varlıkların ve nakit benzerleri içerisinde yer almayan diğer yatırımların elde edilmesi ve elden çıkarılmasına ilişkin faaliyetleri,

Finansman faaliyetleri: Öz kaynaklar (Öz sermaye) ile yabancı kaynakların (borçlanmaların) yapısında ve tutarında değişiklik meydana getiren faaliyetleri, ifade eder.

Nakit akış tablosu; İşletmelerin bir dönem boyunca elde ettikleri nakitlerin ve kullandıkları nakitlerin gösterildiği tablodur.

• NAKİT AKIŞ TABLOSU

Finansal durum tablosu bir sonuç olup işletmenin bir dönem sonucunda ulaştığı finansal yapıya ilişkin bir bilgi vermektedir. Kapsamlı gelir Tablosu işletmenin sahip olduğu varlıkları kullanarak gelir yaratabilme gücünü göstermektedir. Nakit akış tablosu ise nakit yaratma gücüne ve bu nakitlerin kullanılmasına ilişkin bilgiler vermektedir. Nakit akış tablosu finansal durum tablosundan ve kapsamlı gelir tablosundan türetilen bir finansal tablodur.

Nakit akış tablosu hazırlanırken unutulmaması gereken en önemli konu;

· Finansal durum tablosunun işletme faaliyetlerine ilişkin sonuç göstergesi

·  Gelir tablosunun işletme faaliyetlerine ilişkin performans göstergesi

·  Nakit akış tablosunun işletme faaliyetlerine ilişkin performans göstergesi olduğudur.

Nakit akış tablosunu finansal durum tablosundan ve kapsamlı gelir tablosundan ayıran husus “nakit esaslı” olmasıdır. Diğer finansal tablolar tahakkuk esasına göre hazırlanır ve sunulurlar. Bu yönüyle bakıldığında nakit akış tablosu diğer finansal tablolardan daha önemli olmaktadır.

Bir nakit akış tablosu üç bölümden oluşmaktadır. Bunlar;

a) İşletme Faaliyetleri; İşletme faaliyetlerinden kaynaklanan nakit akışları, genellikle işletmenin ana gelir getirici faaliyetleriyle ilgili olup, net karın veya zararın belirlenmesinde yer alan işlem ve olaylardan kaynaklanır. İşletme faaliyetlerden kaynaklanan nakit akışları ile ilgili belli başlı kalemlere ilişkin bilgi, diğer bilgilerle birlikte değerlendirilerek, gelecekte oluşacak nakit akışlarına ilişkin tahminlerde kullanılabilir.İşletme faaliyetlerine örnek olarak aşağıdaki faaliyetler sayılabilir;

·  Hasılat ve ticari alacaklardan kaynaklanan nakit girişleri

·  Maliyet ve ticari borçlardan kaynaklanan nakit çıkışları

·  Vergi ödemelerinden kaynaklanan nakit çıkışları

·   Finansal gelir ve giderlerden nakit girişleri ve çıkışları

·   Diğer faaliyetlerden nakit girişleri ve çıkışları

b) Yatırım Faaliyetleri; Yatırım faaliyetlerinden kaynaklanan nakit akışları, işletmeye nakit yaratacak varlıkları yapılan yatırımlar ile bunlarda sağlanan nakitleri gösterir. Yatırım faaliyetlerine örnek olarak aşağıdaki faaliyetler sayılabilir;

·   Maddi ve maddi olmayan duran varlıklara ilişkin nakit akışları (alış-satış)

·   Finansal varlıklara (İştirak, iş ortaklıkları vb.) ilişkin nakit akışları (alış-satış, tahsil edilen temettü)

·   İşletmeler tarafından üçüncü kişilere verilen avans ve borçlara ilişkin nakit akışları (Finansal kurumların yaptıkları işlemler hariç)

c) Finansman Faaliyetleri; Finansman faaliyetlerinden kaynaklanan nakit akışları finans kuruluşları, işletmenin ortakları, işletmenin ilişkili taraflarınca sağlanan nakitleri ya da bunlara ödemeleri gösterir. İşletmeler finansman ihtiyaçlarını finans kuruluşlarından sağladıkları gibi işletmenin ilişkili taraflarından da (ticari olmayan borç alacak ilişkisi) temin edebilmektedir. İşletmenin ilişkili taraflarından sağlanan, ticari olmayan borç alacak ilişkisi de özü itibariyle bir finansman faaliyetidir ve bunlarda sağlanan nakit akışları bu bölümde gösterilmesi gerekmektedir. Finansman faaliyetlerine örnek olarak aşağıdaki faaliyetler sayılabilir;

·         Finans kuruluşları ile ilgili nakit akışları

·         Sermaye tahsilatları, sermaye azaltışı veya temettü ödemeleri

·         İlişkili taraflardan kaynaklanan (ticari olmayan) nakit akışları

·         Tahvil ihracından kaynaklanan nakit akışları

·         Finansal kiralama ödemeleri

Nakit akış tablosu “Dolaysız Model” (Direkt Model) ve “Dolaylı Model” (Endirekt Model) olarak iki türlüdür. İşletmeler her iki yönteme göre de nakit akış tablolarını hazırlayabilirler.

Dolaysız Model (Direkt Model); Brüt nakit girişleri ve brüt nakit çıkışlarına ait ana grupların belirtildiği modeldir.

Dolaylı Model (Endirekt Model); Net kar/zararın, gayri nakdi işlemlerin, geçmiş veya gelecek işlemlerle ilgili nakit giriş veya çıkışları tahakkuklarının veya ertelemelerinin ve yatırım veya finansman faaliyetleriyle ilgili nakit akışlarına ilişkin gelir veya gider kalemlerinin etkilerine göre düzeltildiği

İki yöntem arasındaki fark esas faaliyetlerin gösterimine ilişkin olarak ortaya çıkmaktadır. Dolaysız model işletmenin gelecekteki nakit akışların ilişkin olarak bilgiler verirken dolaylı modelde bu mümkün olmamaktadır. İşletmelerin nakit akış tablolarını dolaysız modele göre hazırlamaları tercih edilmektedir.

• NAKİT AKIŞ TABLOSUNUN HAZIRLANIŞI

Yukarıda da belirtildiği üzere nakit akış tablosu; finansal durum tablosundan ve kapsamlı gelir tablosundan türetilen nakit esaslı bir tablodur.

Nakit akış tablosu aşağıdaki sıralama ve işlemler takip edilerek hazırlanır;

a) İşletmenin finansal durum tablosu işletme faaliyetlerine ilişkin performans göstergesi haline dönüştürülür. Bu dönüştürme dönem başı ve dönem sonu arasındaki değişimi bularak yapılır.

·  İşletme varlıklarındaki dönem başı ve dönem sonu değerleri arasında olumlu farklar nakit girişlerini olumsuz farklar ise nakit çıkışlarını gösterir

·  İşletme yükümlülüklerindeki dönem sonu ve dönem başı değerleri arasındaki olumlu farklar nakit girişlerini, olumsuz farklar ise nakit çıkışlarını gösterir

b) Kapsamlı gelir tablosunun işletme faaliyetlerine ilişkin bir performans göstergesi olmasından dolayı herhangi bir dönüştürme yapılmaz.

c) Aynı türe dönüştürülen finansal tablo kalemleri faaliyetlere göre sınıflandırılır.

·  İşletme faaliyetleri

·  Yatırım faaliyetleri

·  Finansman faaliyetleri

d) İzleyen aşamada ise nakit girişi ve çıkışı yaratmayan tutarlar iptal edilir.

6. SONUÇ

Nakit akış tablosu, işletmelerin faaliyetlerinden sağladıkları nakit yaratma ve bu nakitleri kullanma durumunu göstermesi nedeniyle finansal durum ve kapsamlı gelir tablosundan daha önemli olmaktadır. Finansal tablo okuyucuları, işletmenin mevcut ve gelecekteki ortakları, işletmeye finans sağlayan kreditörler (finans kuruluşları ve diğer borç verenler) işletmenin nakit yaratma kabiliyeti ve daha da önemlisi işletmenin sürekliliği hakkında nakit akış tablosunu inceleyerek büyük ölçüde bilgi sahibi olurlar.

---

Kemal LOKMAN